काठमाडौं, ११ साउन । ग्लोबल केबल न्यूज नेटवर्क (सीएनएन)द्वारा यसै वर्षको जुलाई २५मा प्रकाशित गरेको एक रिपोर्ट अनुसार, हुवावेको दूरसञ्चार उपकरणहरुमा भित्र निर्मित यस्ता विशेषताहरू छन् जुन गैरकानूनी रूपमा आणविक उर्जासँग सम्बन्धित रणनीतिक नेटवर्कहरूमा प्रवेश गर्न सक्छ ।

प्रतिवेदनले अमेरिकाको ओबामा प्रशासनसँगको एफबीआई अनुसन्धानलाई उल्लेख गर्दै के भनेको छ भने यसले मध्यपश्चिममा अवस्थित अमेरिकी सैन्य अड्डाहरू नजिकका मोवाइल टावरहरूको जाँच गरेको थियो र यी टावरहरूमा राखिएका हुवावेका उपकरणहरूमा अत्यधिक प्रतिबन्धित रक्षा विभाग संचारहरू सहित कब्जा गर्न र अवरोध गर्न सक्ने यन्त्र रहेको पत्ता लगाएको थियो । यी विषय अमेरिकी रणनीतिक कमाण्डद्वारा प्रयोग गरिएको थियो, जसले देशको आणविक हतियारहरूको निरीक्षण गर्दछ।

प्रतिवेदनले थप उल्लेख गरेको छ कि ग्रामीण वायरलेस (तारसहित) प्रदायकहरूले हुवावेका दूरसञ्चार उपकरणहरू प्रयोग गर्न मन पराउँछन् किनभने यी खरिदहरूमा संघीय सञ्चार आयोग (एफसीसीयुएस) युनिभर्सल सर्भिसेज फन्डद्वारा सस्तो मूल्य निर्धारण र अनुदान दिइन्छ । युएसएफलाई तिनीहरूको अन्तर–राज्य र अन्तर्राष्ट्रिय राजस्वको आधारमा नेटवर्क प्रदायकहरूबाट चार्ज गरिएको पैसाबाट वित्त पोषित गरिन्छ ।

हुवावे विरुद्ध यस्तो आरोप रिपोर्ट गरिएको यो पहिलो पटक होइन । चिनियाँ टेलिकम कम्पनीको चिनियाँ सरकारसँग घनिष्ठ सम्बन्ध र नेक्सस रहेको विश्वास गरिन्छ । विगत धेरै वर्षदेखि कम्पनीले आफ्ना फोन र दूरसंचारका उपकरणहरूमा जासुसी उपकरण राखेको हल्ला चलिरहेको छ जुन चिनियाँ सरकारको तर्फबाट व्यक्तिगत र कर्पोरेट डाटा सङ्कलन गर्न सक्षम छन् ।

कम्पनी र चिनियाँ सरकारद्वारा लगातार अस्वीकारको बाबजुद अफवाहहरू अझै जारी छन् । अमेरिकी सरकारले आफ्ना सबै सहयोगीहरूलाई आफ्नो ५जी नेटवर्क निर्माण गर्दा हुवावेको नेटवर्किङ उपकरणहरू प्रयोग नगर्न आग्रह गर्दा स्थितिले गम्भीर मोड लिएको हो ।

२०२१मा अमेरिकी कंग्रेसले ग्रामीण अमेरिकाको व्यापक क्षेत्रहरूमा चिनियाँ निर्मित हुवावे र जेडटीई सेलुलर प्रविधि हटाउन १.९ विलियन डलर अनुमोदन गरेको थियो । एफसीसीले हुवावे र जेडटीइबाट उपकरणहरू प्रयोग गर्ने ग्रामीण नेटवर्कहरूबाट गियर ‘रिप एण्ड रिप्लेस’ गर्न स्वीकृत बजेट खर्च अहिले बढेर ५.६ विलियन डलर पुगेको छ र ग्रामीणवाहकहरूले चिनियाँ उपकरणहरू प्रतिस्थापन गर्न यो रकमको प्रतिपूर्ति चाहन्छन् । एफसीसीले लागत मिलान गर्न थप खर्च स्वीकृत नगरेसम्म यो प्रतिस्थापन अपूर्ण हुनेछ । हालको आवंटनले अपमानजनक टेलिकम गियर हटाउन अनुमानित खर्चको ४० प्रतिशत मात्र समेट्छ ।

सीएनएनले सार्वजनिक गरेको एफबीआई प्रतिवेदनले चिनियाँ दूरसञ्चार कम्पनीहरूको डाटा चोरी र चिनियाँ सरकारलाई हस्तान्तरण गर्ने सम्बन्धमा फेरि आशंका बढाएको छ । यद्यपि, एफबीआईले उपकरणले चोरीको डाटा बेइजिङमा पठाएको हो वा होइन भनेर पत्ता लगाउन सकेको छैन । तर सीएनएनद्वारा सम्पर्क गरिएका धेरै स्रोतहरूका अनुसार, हुवावेका उपकरणहरूमा व्यावसायिक सेल ट्राफिक र सैन्य संचारलाई रोक्न सक्ने क्षमता थियो । यो पनि खुलासा भएको छ कि चिनियाँ गियरले अमेरिकी रणनीतिक सञ्चारमा बाधा पु¥याउन सक्छ, जसले चिनियाँहरूलाई संयुक्त राज्य अमेरिकामा उपलब्ध आणविक हतियारको विवरण प्राप्त गर्न अनुमति दिन्छ ।

उल्लेखनीय कुरा के छ भने अष्ट्रेलिया, न्यूजील्याण्ड, जापान, ताइवान र अमेरिकाले आफ्नो मोबाइल नेटवर्कमा हुवावेका उत्पादनहरूलाई प्रतिबन्ध लगाउने र फेज आउट गर्ने निर्णय गरेका छन् । त्यसपछि, बेलायतले पनि कम्पनीलाई ५जी प्रविधिको मुख्य भागहरू योगदान गर्नबाट प्रतिबन्ध लगायो, देशको नयाँ नेटवर्क (५जी) मा हुवावेकोे हिस्सा ३५ % मा कटौती भएको छ । क्यानाडाले पनि मे २०२२मा क्यानाडाको दूरसञ्चार प्रणालीहरूमा हुवावे र जेडटीईका उत्पादन र सेवाहरू समावेश गर्न निषेध गर्ने आफ्नो निर्णय घोषणा गरेको थियो ।

यसैबीच जर्मनी र फ्रान्सले पनि हुवावेमाथि प्रतिबन्ध लगाउने तयारी गरिरहेका छन् । यद्यपि, केही समयको लागि उनीहरूले हुवावेको प्रविधिको हिस्सा भएको आशंका गरिएका सञ्चार च्यानलहरूमा पछाडिको ढोकाबाट जोगाउन सुरक्षा उपायहरू बढाउने निर्णय गरेका छन् । देशहरूले आफ्नो ५जी दिशानिर्देशहरूमा हुवावेलाई उल्लेख नगर्ने छनोट गरेका छन् । यद्यपि डेनमार्क, स्वीडेन र बेल्जियमलगायत धेरै युरोपेली देशहरू यस मुद्दामा अझै अनिर्णित छन् । तर, डच टेलिकम प्रदायक (केपीएन)ले चिनियाँ कम्पनीलाई आफ्नो ५जी नेटवर्क अपग्रेडको मूल भागबाट बाहिर राखेको छ ।

हाल, चिनियाँ कम्पनीहरूले युरोपमा लगभग ३० प्रतिहत दूरसञ्चार प्रणालीहरू प्रदान गर्दछ र त्यहाँ कुनै सजिलो र सस्तो विकल्प छैन । तर, आशंका बढ्दै गएको छ । अमेरिकाले जनवरी २०२२मा हुवावेविरुद्ध उच्च तहको मुद्दा पर्दाफास गरेपछि, जसमा धोखाधडी, व्यापार गोप्य चोरी र इरान विरुद्ध अमेरिकी प्रतिबन्धहरू समावेश छन्, धेरैलाई डर छ कि कम्पनी चिनियाँ सरकारबाट पर्याप्त स्वतन्त्र छैन र गुप्तचर उद्देश्यका लागि प्रयोग हुन सक्छ ।

यसअघि, अमेरिकी न्याय विभागले २०२०मा हुवावेको उपकरणको बारेमा आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षा चिन्ता वाणिज्य विभागलाई दिएको थियो । जसमा अमेरिकामा उपकरणहरू कहाँ छन् भन्ने जानकारी उपलब्ध गराएको थियो । यद्यपि, ग्रामीण दूरसञ्चार कम्पनीहरूले अझै पनि उपकरण प्रतिस्थापनका लागि संघीय प्रतिपूर्तिको पर्खाइमा छन् । यदि अमेरिकाजस्तो विकसित देशलाई चिनियाँ टेलिकमलाई हटाउन गाह्रो भइरहेको छ भने विकासोन्मुख देशहरूका लागि झनै गाह्रो हुनेछ ।

वास्तवमा, चिनियाँ कम्पनीहरूले ५जी टेलिकममा विश्वव्यापी रूपमा ठूलो हिस्सा लिन विकसित र विकासशील देशहरूको वित्तीय र प्राविधिक अवरोधहरूको फाइदा उठाउँछन् । यसैले इटाली, रुस, अर्जेन्टिना, ब्राजिल, दक्षिण कोरिया, थाइल्याण्ड र फिलिपिन्स जस्ता देशहरूले डाटा सुरक्षा सम्बन्धी कथित चुनौतिहरूको बावजुद ५जी नेटवर्कहरूको लागि हुवावे प्रविधि लागू गरिसकेका छन् । — एजेन्सीहरुको सहयोगमा